Voorwaarts denken is als een medicijn

Onzekerheid maakt ons klein en nietig in relatie tot de wereld. En als je je klein en nietig voelt, kun je niet van betekenis zijn. En als crisisprofessional wil je dat natuurlijk wél.

Crisisteams hebben structureel te maken met onzekerheid. Tijdens de eerste periode van een ramp of crisis is er nog maar weinig informatie beschikbaar. Desondanks hebben crisisteams niet de luxe om te wachten op het volledig kloppende verhaal. Ze weten veel niet, en toch moeten ze iets doen: in onzekerheid anticiperen op dat wat komen gaat.

Dit doen we door voorwaarts te denken. Voorwaarts denken betekent dat teams goed stilstaan bij wat ze nu wél weten, maar daar niet in blijven hangen. Met zicht op de kennis van nu, ontstaat logischerwijs tevens het bewustzijn op wat we (nog) níet weten. En onzekerheidskunde leert dat wat we niet weten, waarschijnlijk relevanter is dan wat we wel weten.

Daarom stappen geoefende crisisteams met vol bewustzijn in het niet-weten. Met de kennis van nu, en vooral met eigen ervaring en expertise, projecteren we razendsnel een ongunstig en gunstig scenario in de toekomst. Daar zijn geen ingewikkelde modellen voor nodig. We boren ons eigen voorspellings- en voorstellingvermogen aan om zicht te krijgen op de bandbreedte en impact van dat wat komen gaat. 

Voorwaarts denken kan met de juiste focus, gezamenlijke denkkracht en discipline bínnen een uur een prima overzicht opleveren van alles wat de komende uren, weken en maanden op ons af kan gaan komen. En dat levert voor teams een concreet antwoord op die ene cruciale vraag: wat willen en kunnen wij vanuit onze rol NU doen?

Voorwaarts denken is als een medicijn: het haalt ons uit onze angst of kramp voor het onbekende en onzekere. In angst zijn we bang voor niets. Voor niet iets. Als er werkelijk niets is, blijkt ineens alles mogelijk.

Tien jaar geleden ontdekte ik dat het werk van Nassim Nicholas Taleb voor mij mooie metaforen bevat om in gesprek te gaan met crisisteams. Taleb liet zich inspireren door de beursvloer en schrijft veel over toeval, waarschijnlijkheid en denkfouten. Als strategisch adviseur crisisbeheersing gebruik ik elementen uit zijn werk met crisisteams en bestuurders. Ik noem dat onzekerheidskunde – Irene Nijhof.